“Een kortere werkweek is een structurele oplossing om de vele onevenwichten in ons land te herstellen.”
DE 32-URENWEEK, EEN GESPREK
Voor het ABVV is de 32-urenweek een belangrijke hefboom tot meer gendergelijkheid. Dat is nu geenszins het geval. Hoog tijd voor een gesprek over dit alsmaar belangrijker wordende thema voor de toekomst.
Een kortere werkweek biedt het antwoord op vele vraagstukken vandaag. De verhouding man/vrouw, werk/privé, arm/rijk zit grondig fout. We hadden er een gesprek over met Lars Vande Keybus, economisch adviseur op onze federale studiedienst. “De tijd die vrijkomt, zowel voor vrouwen als mannen, wordt gebruikt om meer tijd te spenderen met kinderen, familie en vrienden. Anders gezegd, met de dingen die ertoe doen.”
Waarom die 32-urenweek?
Lars VANDE KEYBUS: “Laat me misschien beginnen met een voorbeeld. Een Nieuw-Zeelands bedrijf concludeerde onlangs dat een experiment waarbij werknemers vier vijfde werken voor een volledig loon, niets dan voordelen heeft. 78 procent van de werknemers vond van zichzelf een goede balans te hebben tussen job en privé, tegenover 54 procent voordien. Dat is een significante stijging. En daar draait het voor ons, voor het ABVV, ook om in debat: evenwicht. Balans.
Gaat het dan enkel over die balans werk-privé?
VANDE KEYBUS: "Nee, zeker niet. Een kortere werkweek is een structurele oplossing om verschillende onevenwichten op onze arbeidsmarkt te herstellen. Niet enkel die balans tussen werk-privé. Ook het evenwicht tussen zij die momenteel té veel werken – kijk maar aan de grote stijging aan depressies en burn-outs – , en zij die te weinig kunnen werken. Steeds meer mensen werken ongewild deeltijds of moeten verschillende jobs combineren om rond te komen. Een arbeidsduurvermindering kan het beschikbare ‘volume’ aan arbeid veel beter verdelen. Maar daarnaast is er natuurlijk ook de impact op het evenwicht man-vrouw. De kortere werkweek bevordert de gendergelijkheid.”
Hoezo?
VANDE KEYBUS: “Kijk, de loonkloof daalt, maar blijft in ons land anno 2018 nog steeds een hardnekkige realiteit. De FOD Economie becijferde onlangs dat de loonkloof momenteel 6,1 procent bedraagt. Toch geeft dit een wat vertekend beeld, omdat dit cijfer gebaseerd is op het uurloon bij voltijdse werknemers.”
Die cijfers onderschatten echter de reële loonhandicap?
VANDE KEYBUS: “Juist. Vrouwen werken veel meer deeltijds. Als ook de deeltijds tewerkgestelde loontrekkenden mee in rekening worden gebracht, stijgt de loonkloof al snel naar 20 procent. Gemiddeld verdienen vrouwen in België 20 procent minder dan mannen. Vrouwen zouden tien jaar eerder moeten beginnen met werken dan mannen om hetzelfde loon te krijgen. De voornaamste redenen voor de kloof is dus dat het verschil in deeltijdse of voltijdse tewerkstelling tussen mannen en vrouwen. En daar kan een kortere werkweek een oplossing bieden.”
Zijn daar concrete voorbeelden van?
VANDE KEYBUS: “In 1998 werd in Frankrijk de 35-urenweek ingevoerd. Die liep van 2000 tot 2008, tot Sarkozy ze afschafte. Die maatregel leverde minstens 350.000 banen op. Dat is niet niets. Maar één van de opvallende resultaten was de sterkere stijging van de tewerkstellingsgraad bij vrouwen dan bij mannen.
Hoe komt dat?
VANDE KEYBUS: “Een niet onbelangrijk aandeel vrouwen die deeltijds werkten, schakelde in 1999 over naar een voltijdse job. Er was ook meer ruimte om voltijdse werknemers aan te nemen. Vrouwelijke werkneemsters zagen er de voordelen van in en konden zo bijvoorbeeld hun situatie werk-privé beter combineren, zoals bijvoorbeeld de kinderen van school halen etc.”
Toch wel een vrij traditionele rolverdeling tussen man en vrouw?
VANDE KEYBUS: “We zien dat de tijd die vrijkomt, zowel voor vrouwen als mannen, gebruikt wordt om meer tijd te spenderen met de kinderen, familie en vrienden. Anders gezegd, met de dingen die ertoe doen. En ook voor mannen is dit een goede evolutie. Het is belangrijk dat jonge vaders tijd kunnen doorbrengen met hun pasgeborenen bijvoorbeeld. Daarom ook dat wij als ABVV pleiten voor 20 dagen geboorteverlof voor de partner van de moeder, zonder verlies aan inkomen. Een absoluut gelijke verdeling van werk en zorg tussen partners onderling is o zo belangrijk.”
Maar is zo een kortere werkweek wel betaalbaar?
VANDE KEYBUS: “Zeker, het is slechts een kwestie van politieke wil. Kijk, we zijn nog nooit zo productief geweest als vandaag. En die productiviteit blijft stijgen. Maar dat vertaalt zich niet in meer loon voor werknemers. Onze lonen stijgen niet evenredig met onze productiviteit. Tot midden jaren ’80 stegen de lonen in ons land aan hetzelfde ritme als de productiviteit. Het laatste decennium bleek het omgekeerde waar: onze lonen stagneren. Nu, wat blijkt? De winsten nemen wél ieder jaar meer toe. De koek wordt groter, maar de werknemers moeten het met minder kruimels doen. Dat is toch niet serieus? Herverdeel die winsten op een billijke en eerlijke manier, room een deel af om arbeidsduurvermindering te financieren. En dan heb ik het nog niet gehad over eerlijke fiscaliteit.”
In wat resulteert dit dan?
VANDE KEYBUS: “Het kan onze koopkracht vergroten én/of het zorgt ervoor dat we meer vrije tijd hebben. Dat laatste is vooral belangrijk. Velen onder ons werken zich immers te pletter. Zoals eerder gezegd: de burn-outs stijgen, werk gerelateerde stress neemt toe en het aantal langdurig zieken is exponentieel gegroeid. Redenen genoeg om voluit te gaan voor een kortere werkweek, me dunkt. De slinger is wat doorgeslagen. Het evenwicht is zoek. De levenskwaliteit verhogen kan enkel met een beter evenwicht tussen werk en privé.”