Vrouwen: cruciaal op de arbeidsmarkt, afwezig in de debatten

zaterdag, 06 Juni 2020
Nieuws

De gezondheidscrisis heeft ons bewust gemaakt van de beroepen die essentieel zijn voor ons collectieve welzijn en van beroepen met een hoog maatschappelijk nut. Uiteraard zijn dat de zorgberoepen (verpleegkundigen, zorgpersoneel...), maar dat zijn evenzeer de jobs van degenen die tijdens de lockdown zijn blijven werken, zoals kassamedewerkers, naaisters, koks of schoonmaakpersoneel in ziekenhuizen en rusthuizen, en zeer veel  werknemers in de openbare diensten.

Als het gaat over deze beroepen, vallen twee zaken op: ze worden sociaal en financieel vaak ondergewaardeerd en de overgrote meerderheid wordt uitgeoefend door vrouwen. Bovendien wordt er trouwens verbazingwekkend veel gebruik gemaakt van mannelijke benamingen om deze beroepen aan te duiden.

De eerste vaststelling is bekend en vereist een eenvoudig antwoord: deze beroepen moeten de waardering krijgen die ze verdienen, altijd en overal, en niet alleen tijdens de crisis en om 20 uur wanneer zij applaus krijgen van de straat. Eerst en vooral moet het loon van deze werknemers  geherwaardeerd worden. Verder is het essentieel om hun  arbeidsomstandigheden  te herzien, zodat ze minder zwaar zijn en beter gecombineerd kunnen worden met een evenwichtig privéleven. Er is bijvoorbeeld geen geldige reden die verantwoordt dat kantoren absoluut 's morgens vroeg of ‘s avonds laat moeten worden schoongemaakt. Als verpleegkundigen vandaag uitgeput zijn, dan komt dat ook doordat ze met te weinig zijn en doordat er de afgelopen jaren veel minder in gezondheidszorg is geïnvesteerd.

Vrouwen zijn alomtegenwoordig in de strijd tegen de pandemie, dat kan niemand ontkennen. De tweede vaststelling is echter dat ze ook schrijnend afwezig zijn in de groepen van deskundigen die verantwoordelijk zijn voor de opvolging van de epidemie en de economie (ERMG, GEES...). Er wordt ook heel weinig rekening met hen gehouden bij de gezondheidsmaatregelen, de economische en de sociale maatregelen die bedoeld zijn om de crisis het hoofd te bieden. Hoewel vrouwen de grootste slachtoffers zijn van de afzonderingsmaatregelen (toename van huiselijk geweld, moeite met het jongleren tussen werk en gezin – zeker in geval van telewerk, zwaardere mentale belasting, enz.), gaan de genomen of voorgestelde maatregelen zelden in de richting van meer gelijkheid. Hoewel veel vrouwen tijdens de lockdown onvermoeibaar hebben gezwoegd en hun gezondheid in gevaar hebben gebracht, wordt er niets ondernomen om hen eindelijk een echte plaats te geven op een arbeidsmarkt die vandaag nog steeds gedomineerd wordt door een mannelijke logica. Zo is de speciale vergoeding voor ouderschapsverlof wegens het coronavirus nog zodanig laag (zelfs nadat die werd opgetrokken) dat we al weten wie in een koppel dit verlof zal opnemen (de man of de vrouw). Kinderen, van de allerkleinsten tot adolescenten, worden ondertussen vergeten als het gaat over de opheffing van de lockdown. Het zijn vooral vrouwen die voor hen moeten instaan totdat de scholen, sportactiviteiten, buitenschoolse opvang en de crèches de deuren weer volledig mogen openen. De flexibiliteitsmaatregelen die werkgeversorganisaties eisen, zullen het voor vrouwen onmogelijk maken om vooruitgang te boeken in hun loopbaan zolang ze tegelijkertijd ook voor hun kinderen moeten zorgen, soms voltijds. En zo zijn er nog tal van andere voorbeelden.

Om deze redenen is het absoluut noodzakelijk om een genderanalyse te maken van alle beslissingen die bedoeld zijn om de crisis het hoofd te bieden. 'Gendermainstreaming' is zeker geen nieuw concept, maar het wordt nog altijd moeilijk algemeen erkend, vooral in tijden van crisis, waar de prioriteiten elders liggen. Bovendien moeten specifieke maatregelen vrouwen helpen om hun plaats in de samenleving in te nemen. Het beste scenario zou natuurlijk zijn dat de gezinstaken eindelijk eerlijker worden verdeeld binnen het koppel. Zoiets kan echter niet van bovenaf worden opgelegd en zal nog wat tijd vergen. Toch moet dit echt dringend gebeuren! Daarom moeten er op zeer korte termijn maatregelen worden genomen. Denk  aan de maatregelen die nodig zijn voor de volledige heropening van scholen en de hervatting van buitenschoolse activiteiten.

Naast de herwaardering van de lonen voor 'vrouwelijke' beroepen, is het op  korte termijn essentieel om het aantal plaatsen in kinderopvang en buitenschoolse opvang uit te breiden teneinde het evenwicht tussen werk en privéleven te vergemakkelijken. De vergoedingen voor tijdskrediet en andere soorten ouderschapsverlof moeten aanzienlijk worden verhoogd, zodat ook eenoudergezinnen en mannen er eindelijk een beroep op zouden doen. Er moeten ook maatregelen worden genomen om het misbruik van deeltijds werk te vermijden, om discriminatie uit te bannen en om een daadwerkelijke loongelijkheid op te leggen. Een ‘werkgarantie voor allen’ zal vrouwen in staat stellen om volledig te participeren in de werkwereld. Tot slot moet er een collectieve arbeidsduurvermindering zonder inkomensverlies en met compenserende aanwerving worden ingevoerd.

Meer in het algemeen zal het nodig zijn om na te denken over ‘de wereld na corona’, zodat vrouwen eindelijk hun verdiende plaats krijgen. Alleen in een meer gelijke, groene en sociale samenleving kan deze wens werkelijkheid worden.

De crisis die we doormaken mag in geen geval het voorwendsel zijn om vrouwen terug naar de haard te sturen. Integendeel, het zou net een kans moeten zijn om haar  situatie echt te verbeteren!

Florence Lepoivre, Institut Emile Vandervelde

Miranda Ulens, ABVV

Lilith Roggemans, Viva-SVV

Noémie Van Erps, FPS