Transfers tussen rijk en arm zijn groter dan die tussen Vlaming en Waal, maar dat creëert minder ophef
Elk jaar opnieuw pakken de kranten uit met: “Vlamingen betalen X miljard aan Wallonië”. Deze keer was 6.4 miljard aan transfers. Het is een van die typerende, traditionele mediamomenten, zoals de eerste schooldag van kinderen, of de intocht van Sinterklaas in Antwerpen. En deze keer was het opnieuw raak, want ja, het frame van de ‘hardwerkende Vlaming’ die de ‘arme Walen en Brusselaars’ achter zich meezeult moet behouden blijven.
Toch is dit zéér misleidend. Nieuw onderzoek van de IESEG School of Management stelt dat de Vlaming gemiddeld 986 euro afstaat aan de Waal en de Brusselaar. Het is een pak genuanceerder dan dat. Dat de media dit niettemin klakkeloos overnamen, gewoon om wat meer ‘views’, ‘kliks’, of ‘likes’ te scoren stoot mij nog het meeste tegen de borst.
Hoe zit de vork echt in de steel? Juister is dat Oost-Vlaanderen, Antwerpen, Vlaams- én Waals-Brabant (jawel, Waals) meer bijdragen aan belastingen en aan sociale zekerheid dan ze terug krijgen. Zo zien we ook dat Waals-Brabant een pak rijker is dan bijv. Limburg. En dat lees je niet in die zogenaamde ‘gemiddelden’ zoals 986 euro. Want het gemiddelde tussen iemand met een loon van 2000 netto en 100.000 netto is een nettoloon van 51.000. You see. Veel te eenzijdig beeld.
Clickbait
Zo lezen we in het boek “Uw sociale zekerheid in gevaar" van mijn voorganger, sociale zekerheidspecialist Jef Maes dat bijv. de transfers tussen hoog- en laaggeschoolden veel hoger zijn dan die tussen gewesten. En de transfers tussen de rijksten en armsten zo waar nog hoger. Waar zijn daar de clickbait-artikels daarover?
Vaak koppelt men hier aan dat de sociale zekerheid maar eens gesplitst moet worden. Dat is dus absoluut geen goed idee. De omvang van de transfers liggen niet hoger dan in andere federale staten. In vele andere Europese landen is de solidariteit binnen regio's groter. Opnieuw: lees Jef Maes.
De sociale zekerheid splitsen, betekent dat je de basis van het systeem verkleint. Dat is niet interessant: hoe groter het bereik waarop je solidariteit gebaseerd is, hoe beter je tegenslagen kan opvangen. Hoe groter de gemeenschappelijke pot door bijdragen te verzamelen, hoe beter je de personen kan helpen die er op een bepaald ogenblik nood aan hebben. En dat is de functie van onze sociale zekerheid.
Tranferstromen keren
Bovendien, zo leren we van Jef Maes: de vergrijzing zal zich sterker laten voelen in Vlaanderen dan in Wallonië en zeker in het ‘jongere’ Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Vlaanderen zou in 2050 net iets minder dan twee actieven tellen voor één 65-plusser. De twee andere gewesten zullen in verhouding veel minder gepensioneerden tellen.
Met andere woorden: transferstromen zijn omkeerbaar. De twee andere gewesten zullen in verhouding veel minder gepensioneerden tellen. Vandaag gaan in verhouding al iets meer pensioenen naar Vlaanderen. Dat zal crescendo gaan, want de lonen liggen vandaag iets hoger in Vlaanderen.
Als morgen Waals-Brabant zich onafhankelijk wil verklaren omwille van de transfers naar Limburg of West-Vlaanderen, zouden we dat dan niet van de pot gerukt vinden?
Koester onze sociale zekerheid
De sociale zekerheid is gestoeld op een interpersoonlijke solidariteit: de gezonden betalen voor de zieken, de hoge lonen dragen meer bij dan de lage lonen, diegenen die het geluk hebben te kunnen werken betalen voor diegenen die de pech hebben hun werk te verliezen en de actieven betalen de pensioenen voor diegenen die hun leven lang gewerkt hebben. En dat alles in de wetenschap dat je zelf op dit sociaal stelsel beroep zal kunnen doen als je het nodig hebt.
Als ik geen gebruik heb moeten maken van mijn brandverzekering, ben ik niet boos op diegenen die er wel gebruik van hebben gemaakt. Integendeel, ik ben gelukkig dat ik gespaard ben gebleven van deze tegenslag. Eigenlijk zou het bruto binnenlands geluk in Vlaanderen hoog moeten liggen, al is dat niet helemaal zeker.
Het behoud van onze sociale zekerheid is geen strijd tussen Vlamingen en Walen. Het is een strijd tussen werkgevers die steeds minder bijdragen in het systeem en werknemers die daar het slachtoffer van zijn. De strijd draait om een correcte en evenwichtige financiering van de sociale zekerheid.