Sociale dumping: voor een strengere wet tegen uitbuiting

Het wordt tijd voor kordate maatregelen. Het ABVV pleit voor een echte wet tegen sociale dumping, opdat de uitbuiting van werknemers stopt.

Het probleem met sociale dumping is vaak hetzelfde als met fiscale optimalisatie. Het is dikwijls gewoon legaal, maar de schade aan onze samenleving erdoor is enorm. Wie een dure boekhouder kan betalen, kan hem of haar de opdracht geven zijn of haar kapitaal te parkeren in één of ander belastingparadijs. Het is niet netjes, maar wel legaal.

Buitenlandse ondernemingen kunnen in ons land werknemers aan het werk zetten aan veel lagere kosten. Vaak worden fiscale en sociale dumpingconstructies trouwens actief mogelijk gemaakt door de Europese instellingen met hun regels, in functie van de concurrentie en het winstbejag. Of door de tekortkomingen en de gaten in de bestaande wetgeving. Of door een gebrek aan overeenstemming tussen de Europese, federale en gewestelijke regels. We zien dat ondernemingen met weinig scrupules hier gebruik van maken en aan concurrentievervalsing doen en buitenlandse werknemers regelrecht uitbuiten.

Het probleem is niet dat buitenlandse werknemers bij ons komen werken. Het probleem is dat de rechten van deze werknemers massaal omzeild en fors met de voeten getreden worden. Daarom pleiten we voor een echte wet tegen sociale dumping. Deze wet is vóór transparantie, tegen postbusfirma’s en schijnzelfstandigen, en bevat sancties voor overtreders.

Transparantie

Sociale dumping is moeilijk te bestrijden omdat de constructies – dikwijls in onderaanneming – zodanig ingewikkeld zijn dat niemand er nog wijs uit raakt. Wij stellen voor om het aantal onderaannemers te beperken tot twee niveaus, zowel voor privé- als voor overheidsopdrachten. Daarbij moet, ter bescherming van werknemers, de volledige onderaannemingsketen hoofdelijk aansprakelijk zijn voor de betaling van lonen. Deze bescherming moet alle betalingen dekken, inclusief die uit het verleden.

Om controles te vergemakkelijken is een wettelijke verplichting tot elektronische registratie nodig van alle werknemers op een werf, ongeacht de omvang ervan. Vandaag geldt die verplichting al voor bouwwerven boven een bepaald bedrag. Veralgemening van de verplichting moet controlediensten beter in staat stellen te weten wie op welk moment op een bepaalde plek aan het werk is, en in welk statuut (werknemer of zelfstandige). Op Belgisch niveau kunnen we het goede voorbeeld geven en voldoende menselijke, materiële en financiële middelen toewijzen aan de inspectiediensten. Het vergemakkelijkt de controles. 

Postbusfirma’s en schijnzelfstandigen

Brievenbusfirma’s of postbusvennootschappen zijn bedrijven die in een bepaald land geregistreerd zijn – een brievenbus hebben – maar er eigenlijk geen economische activiteit uitvoeren. De eigenaars doen dit om wettelijke, meestal fiscale of sociale verplichtingen te omzeilen. Zo kan het zijn dat een appartementje in Luxemburg of in de Slovaakse hoofdstad Bratislava wel 50 brievenbussen aan de deur heeft van allerlei firma’s die er geen enkele activiteit hebben, maar wel hun hoofdzetel of filiaal gevestigd hebben. Dit kan bestreden worden door de reële activiteiten van de onderneming te controleren vóór de detachering. 

Daarnaast zijn er de schijnzelfstandigen: ze hebben het statuut van zelfstandige, maar werken in realiteit voor een werkgever. Het zijn dus eigenlijk gewone werknemers. Dit valt onder sociale fraude – de sociale zekerheid loopt immers een pak inkomsten mis door dit gesjoemel met statuten – en werknemers kunnen geen beroep doen op bepaalde sociale voordelen, zoals moederschapsverlof of jaarlijkse vakantie.

Een strijd tegen frauduleuze economische constructies is ook nodig, met name een effectievere controle op ondernemingsgroeperingen die vaak vehikels zijn voor deloyale praktijken.

Strenge controle is een must tegen deze ‘race to the bottom’, waar uiteindelijk alle werknemers de prijs voor betalen.

Sancties

Een wet tegen sociale dumping moet de rechten van alle werknemers garanderen. Of die nu in Bulgarije ingeschreven staan en in België in de bouw komen werken. Of vanuit India in een apart statuut in de Europese IT-sector. Enkel ondernemingen en opdrachtgevers winnen immers met sociale dumping. Om daar paal en perk aan te stellen zijn strenge sancties nodig.

Daarom stelt het ABVV onder andere voor om:

• meer middelen en personeel te voorzien voor nationale inspectiediensten;
• de oprichting van een Europese arbeidsautoriteit te steunen, met het oog op betere samenwerking tussen de nationale diensten;
• een Europese kruispuntbank voor de sociale zekerheid op te richten;
• in bepaalde fraudegevoelige sectoren Europese samenwerkingsakkoorden af te sluiten;
• een afschrikeffect te creëren door zware sancties op te leggen aan malafide werkgevers of opdrachtgevers.