“De regering blinkt uit in nutteloze taksen”

dinsdag, 24 Juli 2018
Nieuws

RECHTVAARDIGE FISCALITEIT, EEN GESPREK

Het blijft één van de hete hangijzers in de politiek. Weinig politieke fracties lijken echt werk te willen maken van rechtvaardige fiscaliteit, bij ons noch in het buitenland. Nochtans is het cruciaal om sociaal beleid te voeren. Een gesprek met Mehdi Koocheki, adviseur op de ABVV-studiedienst.

Hoe ziet een rechtvaardig belastingsysteem eruit?

Mehdi KOOCHEKI: “In een rechtvaardig belastingsysteem dragen de sterkste schouders de zwaarste lasten. Dit kan op verschillende manieren. In de personenbelasting kan de progressiviteit bijvoorbeeld verhoogd worden door hogere tarieven in te voeren voor de hoogste inkomens, maar ook door een hogere belastingvrije som te voorzien voor de laagste inkomensschijven.”

“De Belgische personenbelasting kent een aanzienlijke progressiviteit, maar enkel voor inkomens uit arbeid. Inkomens uit kapitaal ontsnappen aan deze progressiviteit. Ze worden forfaitair belast, zoals intresten en dividenden, of amper belast, zoals huurinkomsten. Wij pleiten daarom voor een globalisering van de inkomsten. Eén euro is één euro, ongeacht hoe die euro werd verdiend (werk, intrest, huur …).”

Die personenbelasting is er niet voor iedereen.

KOOCHEKI: “Inderdaad. Richt een vennootschap op en je ontsnapt aan deze progressieve belasting. Een gekende fiscale ambtenaar zei ooit, als boutade: “zij die in België vennootschapsbelasting zouden moeten betalen, betalen in feite niets en zij die vennootschapsbelasting betalen, zouden in feite onder de personenbelasting moeten vallen.” Fiscale ontwijking via management- en andere eenpersoonsvennootschappen is een plaag en op geen enkele manier te rechtvaardigen. Waarom zou meneer of mevrouw Schildermans meer belastingen moeten betalen dan BVBA Schildermans, terwijl het onderliggend om juist dezelfde economische activiteit gaat?”

“Minister van Financiën Van Overtveldt verkoopt zijn verlaging van de vennootschapsbelasting als concurrentiemaatregel, maar het is mij onduidelijk hoe het baat als morgen tandartsen, notarissen, advocaten en andere vrije beroepers of zelfstandigen die niet op een internationale markt actief zijn, nog eens korting krijgen op hun belastingbrief.”

“De huidige regering kiest trouwens voor nutteloze taksen, zoals de speculatie- of effectentaks, om vermogenden meer te laten bijdragen. Wij denken daarentegen in eerste instantie aan een meerwaardebelasting op aandelen. België is één van de enige Europese landen waar dit niet bestaat. Daarnaast stellen we een rechtstreekse belasting op grote vermogens voor. Dit is economisch verantwoord: het zet grote vermogens aan te investeren in plaats van louter vermogen op te potten.”

Waarom komt dit er maar niet van? Er wordt veel over eerlijke belastingen gepalaverd, maar er gebeurt niets concreets.

KOOCHEKI: “Er bestaat natuurlijk een ongelooflijke lobbymacht van grote ondernemingen. In veel gevallen schrijven die lobbyisten zelf de wetteksten, zoals de fameuze karaattaks die door de diamantsector zelf werd neergepend.”

“Er is bij de huidige meerderheidspartijen ook een ideologisch element dat stelt dat grote vermogens en ondernemingen in de watten moeten worden gelegd om de economie niet te schaden. Dat creëert een coulante cultuur met betrekking tot fiscale misbruiken, en soms zelfs een soort van gewenning na de zoveelste Panama Papers of Lux Leaks. Deze gunstregimes leiden tot woede bij de rest van de bevolking en op termijn dreigt dit zelfs het geloof in onze democratie te ondermijnen.”

“Europese landen doen ook aan fiscale concurrentie om zoveel mogelijk vennootschappen of zelfs postbusvennootschappen aan te trekken. Dit voedt de ‘race to the bottom’ van altijd maar lagere belastingen.”

De federale regering maakt de omgekeerde beweging. Nu weer door de fiscale vrijstelling op de inkomsten uit aandelen te verhogen van 627 naar 800 euro.

KOOCHEKI: “Een puur ideologische maatregel. De regering wil zogezegd het spaargeld ‘activeren’. Eerst door een vrijstelling te geven voor dividenden op aandelen tot 627 euro dit jaar en deze volgend jaar te verhogen naar 800 euro. Ten eerste stellen we ons de vraag of het wel verstandig is de mensen met hun spaargeld naar de beurs te jagen. Ten tweede zie ik deze maatregel niet als activerend voor spaargeld, maar gewoon als een cadeau voor zij die vandaag al in aandelen beleggen. Volgens de Nationale Bank beschikt slechts 11 procent van de Belgische gezinnen over een aandelenportefeuille. De grote meerderheid situeert zich ook binnen de tien procent grootste vermogens. Het is dus duidelijk wie hier van de regering een cadeau krijgt.”

We horen vaak spreken over een Tobintaks. Wat moeten we daaronder verstaan?

KOOCHEKI: “De Tobintaks, ook wel financiële transactietaks (FTT) genoemd, is een belasting van 0,01 tot 0,1 procent op de waarde van financiële transacties, zoals koop- en verkooporders op de beurs of de aankoop van buitenlandse valuta.”

“Een Tobintaks kan zogenaamde ‘flitshandelaars’ beteugelen. Dit zijn gigantische computers die automatisch op basis van vooraf geprogrammeerde algoritmes koop- en verkooporders plaatsen. Daartoe maken zij gebruik van supersnelle internetverbindingen die hen moeten toelaten sneller dan alle anderen te reageren bij de minste prijsschommeling. Het inperken ervan zou ons financieel systeem een stuk stabieler maken.”

“Daarnaast zou een FTT een enorme opbrengst realiseren. Tussen tien EU-landen lopen al jaren onderhandelingen over de gezamenlijke invoering van een FTT. Mochten de tien betrokken EU-landen de FTT invoeren, worden de inkomsten geschat op maar liefst 22 miljard euro, waarvan één miljard euro voor België alleen.”

Hoeveel gaat in België verloren aan belastingontduiking?

KOOCHEKI: “Cijfers daarover zijn steeds schattingen. In 2010 bestelde het ABVV een studie bij DULBEA die de fiscale fraude of belastingontduiking in ons land schatte op maar liefst 45 miljard euro. Dit betekent een verlies van 20 miljard euro aan belastinginkomsten. Een fenomenaal bedrag. Recenter sprak de Brusselse onderzoeksrechter Michel Claise de kost van fiscale fraude op 2.000 euro per Belg. Dat komt ook ongeveer neer op 20 miljard euro. De Oostenrijkse professor Friedrich Schneider spreekt voor ons land over een kost van ongeveer 18 miljard euro.”

En op Europees vlak?

KOOCHEKI: “De schattingen van inkomstenverlies op niveau van de 28 EU-lidstaten door ontduiking en ontwijking lopen uiteen van 800 tot 1000 miljard euro.”

Zijn multinationals niet gewoon té machtig? Zullen zij niet altijd een manier vinden om fiscale regelgeving naar hun hand te zetten of te omzeilen?

KOOCHEKI: “Er bestaat geen twijfel over dat multinationals veel macht hebben, maar dat betekent niet dat de politiek en het middenveld daar machteloos tegenover staan. Het is vanzelfsprekend zo dat initiatieven op Europees vlak veel meer indruk zouden maken, dan wanneer België ze alleen zou nemen. Maar het is niet omdat er zaken op EU-niveau niet mogelijk zijn of geblokkeerd worden, dat wij bang moeten zijn om maatregelen te nemen. Veel zaken zijn een kwestie van politieke wil om de tanden te durven tonen aan deze bedrijven.”

Critici zullen stellen dat een vermogensbelasting oneerlijk is, omdat die mensen hard gewerkt hebben om hun vermogen op te bouwen. Waarom hebben die critici ongelijk?

KOOCHEKI: “Mensen werken natuurlijk ook hard om een inkomen uit arbeid te verwerven en dat wordt ook belast. Je kan je natuurlijk afvragen waarom het vermogen nog belast moet worden als het inkomen al belast is geweest. Maar dat dubbele belastingargument heb ik altijd bizar gevonden. Er is bijvoorbeeld niemand die zegt dat het een dubbele belasting is, wanneer ik met mijn inkomen een wasmachine koop en daarop btw betaal, of mijn auto voltank en daarop ook accijnzen betaal.”

“Het is trouwens helemaal niet zo dat vermogen voornamelijk opgebouwd wordt door hard te werken. Volgens een studie uit 2014 van onderzoeker Antoine Dédry zou maar liefst 75 tot bijna 80 procent van het vermogen in België vergaard zijn door erfenissen en niet door eigen arbeid.”

Een vermogenskadaster zou sowieso deel uitmaken van de oplossing. Is dat echt zo moeilijk aan te leggen? Conservatieve partijen opperen toch ook soms het idee om een vermogenstoets te organiseren voor sociale huurders. Is dat niet hetzelfde?

“Als één van de enige Europese landen zonder vermogenskadaster maakt België alvast geen goede beurt. De Antwerpse professor Ive Marx verklaarde daar in 2015 nog over: “Ik kan enkel zeggen dat een dergelijke oplijsting van vermogen perfect mogelijk is. De meeste gegevens zijn beschikbaar. Het is mij niet helemaal duidelijk wat de juridische drempels zijn, maar ik weet wel dat als er politieke wil zou bestaan, die wettelijke hindernissen ook genomen kunnen worden. Als een democratische meerderheid zegt: dit moet transparant zijn, dan is dat zo.” We stellen dus vast dat deze politieke wil bij de huidige regeringspartijen ontbreekt.”