“De pensioenen zijn perfect betaalbaar”

Het is één van de hardnekkigste sociaaleconomische mythes. De rechterzijde houdt ons graag voor dat de pensioenen onbetaalbaar zijn en dat we daarom langer moeten werken. Dat is niet zo, aldus professor Patrick Deboosere (VUB), gespecialiseerd in demografie.

Patrick De Boosere (VUB): “De mens is in wezen vandaag niet anders dan tweeduizend jaar geleden. Bij een leeftijd van 65 jaar begint de veroudering genadeloos toe te slaan. Eén op drie Europese 65-jarigen heeft fysieke kwaaltjes die het moeilijk maken om normaal werk te verrichten. Het is dus normaal dat we op die leeftijd erover nadenken om het wat rustiger aan te doen.”

“Het idee dat we altijd maar ouder worden, de toegenomen levensverwachting, doet ons valselijk geloven dat we als mens fundamenteel langer fit blijven en dus ook maar een paar jaar langer kunnen werken. Dat is niet zo. De hogere levensverwachting is in de eerste plaats een gevolg van de toegenomen werk- en leefomstandigheden, die maken dat we allemaal de kans hebben om oud te worden. Vroeger was er veel meer vroegtijdige sterfte, op volwassen leeftijd maar ook bij kinderen. Nu zien we een bijna rechthoekige leeftijdspiramide. Dat wil zeggen dat we vandaag bijna allemaal geboren worden met een soort van waarborg, een garantie op zo’n 85 jaar levensverwachting, die de meesten wel bereiken. Maar het verouderingsproces is en blijft wat het is.”

Tijd

“De essentie van de hele pensioendiscussie is tijd. We produceren altijd maar meer goederen op minder tijd. Kanttekening hierbij: door klimaatverandering moeten we er ook rekening mee houden dat een constant toenemende productiviteit niet langer houdbaar is, tenzij we die omzetten in een leefbaardere wereld in plaats van altijd maar meer producten.”

“Met de hoge productiviteit van vandaag kunnen we onze rijkdom handhaven en tegelijk ervoor zorgen dat het werk beter verdeeld wordt. Dit is niets nieuws: de strijd om de achturendag was precies hetzelfde. Werknemers leverden strijd om terug meester te worden over hun tijd. Nu ontneemt men de bevolking die controle. Werknemers worden gedwongen om langer te werken, ook al zijn ze daar fysiek niet meer toe in staat. In die zin hangt dit ook samen met de verkorting van de arbeidstijd tijdens het actieve leven. We moeten ervoor zorgen dat we de tijd weer in handen nemen en als waardevol goed beschouwen.”

Betaalbaarheid

“We worden als mens niet per se ouder, maar er zijn wel meer ouderen. De verhouding tussen het aantal gepensioneerden en het aantal actieven verandert. Dit houdt in dat de pensioenuitgaven stijgen. Is dit onbetaalbaar? Absoluut niet! De pensioenen zijn perfect betaalbaar. Het Planbureau berekende dat er inderdaad een toename van de uitgaven zit aan te komen, van ongeveer 4 procent van het bruto nationaal product. Dit soort toename, over een heel lange periode, is perfect haalbaar. Het is een kwestie van keuzes.

De taxshift van de regering-Michel slorpt al 1 à 2 procent van het bnp op om de werkgevers een korting op de werkgeversbijdrage te geven. En zo zijn er nog voorbeelden: bedrijfswagens kosten ons ieder jaar opnieuw ook 1 à 2 procent van het bnp. Er zijn best wel manieren te vinden om een hogere pensioenkost het hoofd te bieden. We hebben het dan nog niet eens gehad over, bijvoorbeeld, een vermogensbelasting.”