Dag van Europa – Meer dan woorden post-corona

Vandaag 9 mei is het 70 jaar geleden dat de Franse minister van Buitenlandse Zaken Robert Schuman zijn verklaring aflegde om een Europese Gemeenschap van Kolen en Staal op te richten, de voorloper van de Europese Unie. De eerste proefballonnetjes werden opgelaten en in de Europese wandelgangen werd luidop gesproken over een Europees Marshall-plan van honderden miljarden euro om de EU uit de economische malaise te tillen.

Vandaag, 9 mei 2020, bevinden we ons opnieuw in moeilijk vaarwater en staan we voor economisch en sociaal moeilijke jaren. Europa mag zijn burgers niet op hun honger laten zitten en moet snel een tandje bijsteken om de grote schokken op te kunnen vangen, willen we decennia terug in de tijd gekatapulteerd worden.

Gelukkige verjaardag, Europa. We wensen je heel graag veel solidariteit, maar vergeet vooral niet om daar zelf aan te werken.

Europa moet lidstaten de tools bieden om te investeren in hun bevolking

Beleid voeren op een niveau als Europa, verloopt altijd wat stroef, maar in het geval van Corona komt alles traag op gang. Er zijn brokken gemaakt in landen zoals Italie en Spanje, die zichzelf maar moeten beredderen terwijl de situatie daar dramatisch is. Europa wil maar niet eenduidig over de brug gekomen met financiële steun, terwijl er toch een belangrijk onderscheid is tussen de schuldencrisis van het eerste decennia van deze eeuw en de huidige crisis. In 2008 werd Europa geconfronteerd met een crisis die z’n oorsprong vond in de financiële sector. Niet ieder land werd budgettair even zwaar getroffen. Nu hebben we te maken met een crisis die van buitenaf is gekomen en waar niemand aan ontsnapt. Het laattijdige en warrige optreden van Europa heeft dan ook een deuk geslagen in de Europese solidariteitsgedacht.

Ondertussen lijkt het erop dat de Europese instellingen geleidelijk aan over de brug zullen komen met onder meer een steunpakket van 540 miljard. Die beslissing is echter niet over 1 nacht ijs gegaan en bracht de nodig discussies en twisten met zich mee. Maar goed, er is een discussie over relance en beleid op gang aan het komen en is het belangrijk dat de Europese werknemers daar voorstaander van zijn, maar niet blind. Neen, er moeten instrumenten op tafel komen die solidair zijn en dus goed voor alle Europese burgers.

Lessen

De coronacrisis zou ons een aantal belangrijke lessen moeten leren.

1. Ten eerste: dat het de werknemers in ons land en in alle andere landen zijn die de economie draaiende en onze samenleving staande houden. Supermarktpersoneel blijft moedig op post om ons allen van onze dagelijkse (wekelijkse) boodschappen te voorzien. Zorgverleners doen hun job elke dag met risico voor de eigen gezondheid. Onderhoudspersoneel zorgt voor netheid en dat onmisbare machinerie blijft draaien. Werknemers in essentiële sectoren garanderen de voorraden en doen hun uiterste beste om op de werkvloer ‘social distancing’ te respecteren.
   En zo zijn er nog tal van andere onmisbare beroepen, waarvan de coronacrisis ons aan hun cruciaal belang herinnert.
    
2. Ten tweede: dat mensen nood hebben aan zekerheid. Zekerheid die wordt geboden door sociale bescherming via een sterke sociale zekerheid,  maar ook door een gegarandeerde koopkracht en openbare diensten waarop ze kunnen blijven rekenen in tijden van grote nood.  En daar knelt het Europese schoentje.
   De afgelopen tien jaar werden gekenmerkt door een strenge broeksriempolitiek, de fameuze ‘austeriteit’, soberheidspolitiek. Sober was het in ieder geval. Vraag dat maar eens aan de Grieken, die inleverden op pensioenen, lonen en nog veel meer om Europese noodfondsen los te wrikken waarmee ze hoofdzakelijk West-Europese banken konden terugbetalen.
   Deze soberheid heeft ertoe geleid dat landen minder goed uitgerust zijn om een gezondheidscrisis zoals die van vandaag te lijf te gaan. Dit mogen we niet onder de mat schuiven.
    
3. En ten derde: het belang van solidariteit. Ook buiten de landsgrenzen.
   Overheden waren heel snel om de economie ter hulp te snellen. En dat mocht gerust een fikse duit kosten. Werkgeversfederaties waren er dan ook als de kippen bij om dat volmondig te onderschrijven. Maar een omelet bakken, gaat niet zonder eieren te breken en dus stelt zich de vraag wie de factuur na de crisis zal betalen? Waarschijnlijk niet die bedrijven die op zoek gaan naar de landen met het meest voordelige fiscale regime om daar hun winsten te parkeren. In Europa en daarbuiten.

Solidariteit moet een Europees werkwoord worden

Voor ons moet er veel meer werk gemaakt worden van structurele solidariteit. Niet enkel in eigen land, maar vooral ook door een meer solidair Europa

• dat nu de kans heeft om meer sociaal en rechtvaardig te worden
• via een herstelfonds, via coronabonds, via een herverdeling van de middelen,
• door een sterke relance op te zetten richting klimaatneutrale en duurzame economieën, in lijn met de Europese Green Deal 
• door de invoering van een digitaks op Europees niveau …
• door een meer rechtvaardige fiscaliteit en het ontmantelen van Europese fiscale paradijzen
• door een Europese aanpak van sociale dumping
• en door sociale vooruitgang voor álle Europeanen via sociale harmonisering naar boven toe

Roer omgooien

Eerst oompje en dan oompjes kinderen, zo gaat het spreekwoord. De crisis van 2008 heeft ons duidelijk getoond dat de Europese banken ‘oompje’ heten. Oompjes kinderen blijven op hun honger zitten. Voor de banken waren er miljarden euro’s beschikbaar, in een vingerknip.Dat roer van de broeksriempolitiek moet nu omgegooid worden. Het is nu tijd om te investeren in mens en infrastructuur.

In de eerste plaats door de strenge begrotingsdiscipline te vervangen door een investeringsdiscipline ten voordele van mens en maatschappij. Overheden moeten geld kunnen uitgeven om te investeren in gezondheidszorg, in groene energievoorziening, in openbare diensten, in kwalitatieve gezondheidszorg en in duurzaam openbaar vervoer.

Europa kan en moet vooral nu haar meerwaarde bewijzen door een gecoördineerde investeringsstrategie uit te werken én deze ook te financieren. Gekoppeld aan de Green Deal en met het welzijn van alle European in het achterhoofd. Deze crisis is een kans om een ander Europees project uit te denken, gebaseerd op solidariteit, sociale rechtvaardigheid en duurzaamheid. Gefinancierd zonder complexe leningen – die de staatsschulden enkel verhogen – maar met directe steun.

Nu is hét moment voor Europa om zijn meerwaarde en zijn sociaal gelaat te tonen, opdat mensen zich kunnen herkennen in die Europese droom, opdat ze met vertrouwen de toekomst tegemoet kunnen gaan, voor de huidige en toekomstige generaties.