Liberalisering van elektriciteit is economisch en sociaal nefast

De totale vrijmaking van de elektriciteits- en aardgasmarkt dateert ondertussen al van 12 jaar geleden. Maar wat is het resultaat? Een enorme prijsstijging voor de consument en een toename van ‘energiearmoede’. Na 12 jaar van dat falen, vraagt het ABVV een wijziging van methode. De socialistische vakbond pleit voor een investeringsplan in de energiesector dat ernstig, geloofwaardig en overlegd is. Gezien de snel stijgende elektriciteitsprijzen en de daaruit voortvloeiende toenemende energiearmoede eist het ABVV om de BTW op elektriciteit terug op 6% te brengen.

Tussen 2007 en 2018 is de gemiddelde all-in prijs (energieprijs, transporttarief, distributienettarief, heffingen en BTW) van elektriciteit met 62% (in lopende prijzen) en met 31% (exclusief inflatie) gestegen. Deze toename valt vooral te verklaren door de stijging van de distributienettarieven.

De sterke stijging van de elektriciteitsprijzen leidt ook tot groeiende energiearmoede. Wie 15 tot 20 procent van zijn netto beschikbaar inkomen moet gebruiken om de energiefactuur te betalen, kent energiearmoede. Zoals aangegeven in de sociaaleconomische barometer 2019 van het ABVV is 14% van de bevolking (19,5% in Wallonië, 12% in Brussel en 11,4% in Vlaanderen) in dat geval.

De CREG heeft deze cijfers ook bevestigd door het gewicht van de elektriciteits- en aardgasfactuur in het budget van de Belgische gezinnen in 2018 te analyseren. De conclusies zijn bijzonder negatief.

De CREG stelt dat van de gezinnen die hun woonst in 2018 met aardgas verwarmden (61% van de Belgische gezinnen), energiearmoede gemiddeld:

• 20 tot 30% van de alleenstaanden trof;
• 40 tot 50% van de eenoudergezinnen trof;
• 6 tot 10% van de gezinnen met twee volwassenen en twee kinderen ten laste trof;
• en ongeveer 2% van de gezinnen met twee volwassenen zonder kinderen ten laste trof.

Van de 6% gezinnen die uitsluitend elektriciteit verbruiken om zich te verwarmen, te koken etc. bevinden de meeste zich in energiearmoede. De elektriciteitsfactuur kan immers tot 20% van hun netto beschikbaar inkomen vertegenwoordigen.

De mislukte liberalisering moet de volgende regeringen ertoe brengen van methode te veranderen. Daarom pleit het ABVV ervoor dat de volgende federale regering zou handelen in overleg met de deelstaten en intermediaire organisaties.

Voor het ABVV zijn het gebrek aan ambitie en visie, en de onzekerheden van de energiemarkt niet langer aanvaardbaar.

Er moeten harde keuzes gemaakt worden om de productie van onze elektriciteit ‘koolstofvrij’ te maken. Het ABVV onderstreept dat de elektriciteitsproductie in België in de toekomst niet de inzet mag zijn van politieke spelletjes, maar een onderwerp voor echt overleg moet vormen. Bovendien moeten ook de sociale en economische impact van deze noodzakelijke transformatie van de elektriciteitsmarkt in rekening worden gebracht.

Op het moment dat meer dan 400.000 gezinnen in energiearmoede verkeren, wil het ABVV dat deze problematiek nu echt wordt aangepakt. Het investeringsplan zal dan ook op verschillende factoren moeten inwerken.

• Allereerst impliceert dit de strijd tegen armoede zonder meer. Daarom eist de socialistische vakbond waardige lonen en sociale uitkeringen die boven de armoededrempel liggen.
• Bijkomend moet er ingewerkt worden op de prijzen, meer bepaald door aan de leveranciers regels op te leggen op het gebied van indexering van variabele producten.
• Daarnaast herhaalt het ABVV zijn eis om de BTW van 21% naar 6% terug te brengen, omdat het essentieel is de koopkracht te versterken aan de ‘ingang’ (lonen, uitkeringen enz.), maar ook aan de ‘uitgang’ (prijsbeleid).
• Vervolgens ondersteunt het ABVV ook alle sociale maatregelen (sociaal tarief enz.) die de burger toelaten om een lagere energiefactuur te verkrijgen.
• Tot slot moet er ook ingegrepen worden in de lamentabele kwaliteit van sommige woningen en gebouwen via een groot investeringsplan voor energie-efficiëntie (bijv. isoleren) in sociale woningen. Zo kan ook de factuur voor de meest kwetsbare groep verlaagd worden.